Ακολουθώντας την Μεγάλη Εβδομάδα
05/01/2021ακολουθωντασ την μεγαλη εβδομαδα
Του Κώστα Σαμάντη
Μεγαλη δευτερα
Σήμερα ξεκινάει η Μεγάλη Εβδομάδα, γνωστή ως Εβδομάδα των Παθών ή ως Εβδομάδα του Πάσχα.
Στην Κεφαλονιά το έθιμο ορίζει να λένε:
Μεγάλη Δευτέρα, μεγάλη μέρα.
Μεγάλη Τρίτη, μεγάλη κρίση.
Μεγάλη Τετάρτη, μεγάλο σκοτάδι.
Μεγάλη Πέφτη, δάκρυο πέφτει.
Μεγάλη Παρασκευή, θλίψη πολλή.
Μεγάλο Σαββάτο, χαρές γιομάτο.
Μεγάλη Λαμπρή, χάσκα μούσκα αυγό κι αρνί.
Τη Μεγάλη Δευτέρα κυριαρχούν δύο γεγονότα: η ζωή του πάγκαλου (πανέμορφου στο σώμα και στην ψυχή) Ιωσήφ και η παραβολή με την άκαρπη συκιά (Ματθ. 21,18-22). Ο Ιωσήφ προεικονίζει το Χριστό και η συκιά συμβολίζει τη συναγωγή των Εβραίων, που ήταν άκαρπη από καλά έργα.
Η παράδοση επιβάλει οι πιστοί να ξεκινούν τη νηστεία τη Μεγάλη Δευτέρα μέχρι να κοινωνήσουν το Μεγάλο Σάββατο. Σε πολλές περιοχές της χώρας μας η νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας είναι πολύ αυστηρή και αρκετοί είναι αυτοί που πίνουν μόνο νερό.
Σε πιο παλιές εποχές, οι κοπέλες πίστευαν ότι «της νηστικής καρδιάς πιάνει η ευχή», το οποίο σημαίνει ότι όλες οι ανύπαντρες κοπέλες νήστευαν αυστηρά, πιστεύοντας ότι μετά το τέλος της νηστείας θα έβρισκαν γαμπρό.
*Η κατηραμένη συκή. Εικονογραφία Φ. Κόντογλου (1949).
Στο κέντρο ο Ιησούς Χριστός (ΙC ΧC, εκατέρωθεν του φωτοστέφανου) με το δεξί χέρι καταριέται την συκιά (στα αριστερά της εικόνας) να ξεραθεί ενώ με το αριστερό του χέρι κρατάει ειλητάριο. Στα δεξιά μαθητές παρακολουθούν το θαύμα.
Στο κάτω μέρος βρίσκουμε επιγραφή “μηκέτι ἐκ σοῦ εἰς τὸν αἰῶνα μηδεὶς καρπὸν φάγοι.” (Μρκ. 11,14.)
Πάνω αριστερά διακρίνεται η υπογραφή του αγιογράφου “χείρ Φ.Κόντογλου“
Μεγαλη τριτη
Μεγάλη Τρίτη της Εβδομάδας των Παθών, γνωστής και ως Εβδομάδα του Πάσχα.
Το έθιμο θέλει οι γιαγιάδες από την Μικρασία να τραγουδούν:
Μ. Δευτέρα, ο Χριστός στη μαχαίρα,
Μ.Τρίτη, ο Χριστός εκρίθη,
Μ. Τετάρτη, ο Χριστός εχάθη (σημ. στο όρος των Ελαιών),
Μ. Πέμπτη, ο Χριστός ευρέθη,
Μ. Παρασκευή, ο Χριστός στο καρφί,
Μ. Σάββατο, ο Χριστός στο θάνατο,
Μεγάλη Λαμπρή, μπαμ ΄π’ εδώ μπαμ π’ εκεί!!! ( σημ. τα βεγγαλικά της Ανάστασης).
Τη Μ. Τρίτη θυμόμαστε δύο παραβολές: των δέκα παρθένων και των ταλάντων (Ματθ. 25, 1-30). Η πρώτη είναι αφιερωμένη στην προνοητικότητα και την εγρήγορση, απολύτως μέσα στο πνεύμα των ημερών. Η δεύτερη μας θέλει εργατικούς, για να αυξήσουμε τα πνευματικά μας χαρίσματα.
Στην πρώτη παραβολή πέντε φρόνιμες και πέντε μωρές παρθένες περιμένουν το Νυμφίο (γαμπρό) να έλθει να παραλάβει τη νύφη. Οι φρόνιμες, που είχαν προνοήσει, φρόντισαν να πάρουν μαζί τους λάδι ώστε να έχουν για να φωτίζουν τα λυχνάρια τους. Δεν ισχύει το ίδιο όμως και για τις μωρές, οι οποίες λόγω της αργοπορίας του Νυμφίου αποκοιμήθηκαν. Έτσι όταν ακούγεται η φωνή «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται», ψάχνουν να βρουν λάδι για να ανάψουν τα σβησμένα λυχνάρια τους, με αποτέλεσμα να μένουν «εκτός νυμφώνος».
Προνοητικότητα και εγρήγορση• απαραίτητες αξίες σε καιρούς πανδημίας...
* Η παραβολή των δέκα παρθένων. Εικονογραφία Φ. Κόντογλου (1949). Επάνω αριστερά βλέπουμε την επιγραφή της εικόνας “Ο Χριστός μέ τάς φρονίμους παρθένους”. Σε αυτήν απεικονίζεται ο Ιησούς Χριστός (ΙC XC εκατέρωθεν του φωτοστέφανου) κλεισμένος εντός οικίας μαζί με τις πέντε από τις δέκα παρθένες (“τας φρονίμους”, οι οποίες κρατούν τις δάδες που προνόησαν να έχουν) και έξωθεν οι υπόλοιπες πέντε να χτυπούν την πόρτα, ματαίως, για να εισέλθουν. Πάνω από αυτές υπάρχει επιγραφή “αί μωραί παρθέναι”. Ο Ιησούς Χριστός με το δεξί χέρι τις αποτρέπει ενώ στο αριστερό χέρι κρατάει ειλητάριο. Κάτω βλέπουμε επιγραφή, με ελαφρώς ειρωνικό περιεχόμενο, “Η πόρτα τώρα έκλεισε δεν ειμπορεί ν’ ανοίξη, σύρτε είς τα σπιτάκια σας για να αναπαυθήτε.” Επάνω δεξιά από την επιγραφή η υπογραφή του αγιογράφου “χείρ Φ. Κόντογλου”
Μεγαλη τεταρτη
Μεγάλη Τετάρτη της Εβδομάδας των Παθών, γνωστής και ως Εβδομάδα του Πάσχα.
Στην Κρήτη τέτοιες ημέρες το έθιμο θέλει να τραγουδούν:
“Μεγάλη Δευτέρα – μεγάλη μαχαίρα.
Μεγάλη Τρίτη – ο Θεός εκρίθη.
Μεγάλη Τετάρτη – ο Θεός εχάθη.
Μεγάλη Πέμπτη – ο Θεός εβρέθη.
Μεγάλη Παρασκευή – ο Θεός στο καρφί.
Μεγάλο μου Σαββάτο και πώς θα σε περάσω! Απού ‘χεις δύο ταχινές και δύο μεσημέρια και δυο απομεσήμερα και πάλι είναι μέρα!”
Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην Μετανοούσα Μαγδαληνή, την αμαρτωλή γυναίκα που κατάλαβε ότι ο Ιησούς ήταν ο Θεός και μετανιωμένη για τα λάθη της άλειψε τα πόδια του με πολύτιμο μύρο. ενώ τα έβρεχε με τα δάκρυά της (Λουκ. 7, 47).
Η Μετανοούσα Μαγδαληνή στο έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco):
Ο μεγάλος Έλληνας ζωγράφος έχει δημιουργήσει πολλά θέματα με την Μαρία Μαγδαληνή την Μετανοούσα, ένα θέμα ιδιαίτερα προσφιλές στους καθολικούς αγιογράφους τον 16ο και 17ο αιώνα. Όλα όμως τα έργα του την τοποθετούν σε ένα σκοτεινό τοπίο, κάτω από έναν συννεφιασμένο ουρανό, ενδεικτικό του αμαρτωλού κόσμου. Η ίδια απεικονίζεται με ένα θλιμμένο βλέμμα γεμάτο έντονη εκφραστικότητα και με στάση σώματος που αποπνέει εσωτερικότητα και πνευματικότητα, αποδίδοντας ιδανικά το περιστατικό που περιγράφεται στα ευαγγέλια
Πίνακας: Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, Μαρία Μαγδαληνή η Μετανοούσα. 1576. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βουδαπέστη.
Μεγαλη πεμπτη
Μεγάλη Πέμπτη της Εβδομάδας των Παθών ή αλλιώς και Εβδομάδα του Πάσχα.
Η Μεγάλη Πέμπτη σύμφωνα με τον Χριστιανισμό είναι η ιερή μέρα κατά την οποία εορτάζεται ο Μυστικός Δείπνος του Ιησού Χριστού με τους 12 Αποστόλους.
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία η ημέρα είναι αφιερωμένη στην ανάμνηση τεσσάρων γεγονότων τα οποία περιγράφονται στα Ευαγγέλια και τα οποία συνέβησαν σύμφωνα με τις ευαγγελικές αναφορές λίγο πριν τη Σταύρωση:
1. Ο Μυστικός Δείπνος, δηλαδή το δείπνο του Ιησού Χριστού με τους 12 Αποστόλους, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου (26, 17-30α), του Μάρκου (14, 12-26) και του Λουκά (22, 7-23),
2. Ο Ιερός Νιπτήρας, δηλαδή το πλύσιμο των ποδιών των 12 Αποστόλων από τον Ιησού Χριστό, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου (23, 6-12), του Λουκά (22, 24-28) και του Ιωάννη (13, 1-20),
3. Η Υπερφυής Προσευχή, δηλαδή η προσευχή του Ιησού προς τον Πατέρα του μετά τον Μυστικό Δείπνο και λίγο πριν τη σύλληψή του, όπως περιγράφεται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη (17, 1-26), και
4. Η προδοσία του Ιούδα η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη του Ιησού, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου (26, 47-56), του Μάρκου (14, 43-50), του Λουκά (22, 47-53) και του Ιωάννη (18, 1-11).
*Δομήνικος Θεοτοκόπουλος Μυστικός Δείπνος. 1568, Λάδι σε ξύλο, διαστάσεων 43×52 εκατοστά. Βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη στη Μπολόνια της Ιταλίας.
Στον πίνακά του Μυστικός Δείπνος βλέπουμε τον Ιησού Χριστό και γύρω του τους δώδεκα Αποστόλους. Ο Ιούδας αποδίδεται με την πλάτη γυρισμένη προς τον θεατή ενώ στα πρόσωπα των υπολοίπων μαθητών του Ιησού είναι εμφανής η αγωνία, η θλίψη, ο προβληματισμός για όσα μέλλονται να συμβούν. Πάνω από την παράσταση δεσπόζει μαύρο ύφασμα ως αναπαράσταση του ζόφου, του επαπειλούμενου κίνδυνου που κυριαρχεί στο περιστατικό. Μαύρο είναι επίσης και το ένδυμα του Ιούδα συνδέοντάς τον ο ζωγράφος άμεσα με την ευθύνη της κατάστασης. Στο τραπέζι υπάρχουν σκεύη που συνδέονται με την κατανάλωση “άρτου και οίνου” και μόνον, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια. Τα σώματα των απεικονιζομένων χαρακτηρίζονται από την έντονη φυσική κίνηση και στάση τους γύρω από το τραπέζι.
Μεγαλη παρασκευη
Μεγάλη Παρασκευή της Εβδομάδας των Παθών ή αλλιώς και εβδομάδα του Πάσχα.
Την Μεγάλη Παρασκευή γίνεται η σταύρωση του Ιησού, κορυφώνεται το Θείο Δράμα και είναι ημέρα απόλυτου πένθους.
Η ημέρα συνοδεύεται από έθιμα ανά την Ελλάδα. Στην Κρήτη συνηθίζουν να βράζουν σαλιγκάρια και να πίνουν το ζουμί τους, που είναι σαν χολή. Το μεσημέρι, μετά την Αποκαθήλωση του Κυρίου, νεαρά κορίτσια στολίζουν τον επιτάφιο με ανοιξιάτικα λουλούδια (βιολέτες, τριαντάφυλλα και μενεξέδες) και φτιάχνουν στεφάνια ή γιρλάντες, ενώ ψέλνουν το μοιρολόι της Παναγίας. Μετά το στολισμό του επιταφίου οι πιστοί προσέρχονται στις εκκλησίες για να προσκυνήσουν και, όπως συνηθίζεται, άντρες, γυναίκες και παιδιά περνάνε από κάτω όχι μόνο “για να τους πιάσει η χάρη”, αλλά για να δηλώσουν “υποταγή”, ομολογία στον Χριστό. Όλη την ημέρα οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα σε όλη την Ελλάδα και παραδοσιακά απαγορεύεται πάσα εργασία και γίνεται αυστηρότατη νηστεία και απαγορεύεται και η κατάποση του λαδιού. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας εκείνη τη μέρα, φτιάχνεται ένα ομοίωμα του Ιούδα το οποίο είτε καίγεται είτε πυροβολείται και εν συνεχεία καίγεται. Επίσης την ίδια μέρα πολλοί πιστοί επισκέπτονται τους τάφους συγγενών και φίλων ή πραγματοποιείται η εκταφή των νεκρών αν έχει περάσει το απαιτούμενο διάστημα.
*Θεοφάνης ο Κρης (Μπαθάς Στρελίτζας): «Σταύρωση», 1546 Τοιχογραφία Καθολικού Μονής Σταυρονικήτα.
Ο Θεοφάνης ο Κρητικός (Ηράκλειο 1490 – Ηράκλειο 1559) ή Θεοφάνης ο Κρης ή Θεοφάνης Μπαθάς Στρελίτζας, ήταν ένας από τους εξέχοντες εικονογράφους της Κρητικής Σχολής στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα, και η πιο σημαντική φυσιογνωμία στην καλλιτέχνιση εικονογραφιών και αγιογραφιών της συγκεκριμένης περιόδου. Οι νωπογραφίες οι οποίες φέρουν την υπογραφή του διασώζονται στα ελληνορθόδοξα μοναστήρια του Αγίου Όρους, ειδικά στη μονή Σταυρονικήτα και τη μονή Μεγίστης Λαύρας. Έργα του υπάρχουν και στη μονή Αναπαυσά στα Μετέωρα όπου φιλοξενούνται τα παλαιότερα έργα του τα οποία χρονολογούνται από το 1527, ενδεχομένως και στη μονή Βαρλαάμ όπου έχει όμως αμφισβητηθεί πως είναι αυτός ο πραγματικός δημιουργός στην περίπτωση αυτή και πως πρόκειται για έργο του Φράγκου Κατελάνου.
Η Σταύρωση Θεοφάνης ο Κρης, Ιερά Μονή Σταυρονικήτα του Αγίου Όρους, 16oς αιώνας
2. Η εικόνα παρουσιάζει τη Σταύρωση του Χριστού πάνω στον λόφο Γολγοθά. Στη βάση του Γολγοθά παρατηρείται ένα σπήλαιο με μαύρο φόντο και ανθρώπινα οστά στο εσωτερικό. Ένας άγονος τόπος προς τον οποίο φαίνεται να ρέει το αίμα του Εσταυρωμένου. Ο άγονος τόπος και τα οστά συμβολίζουν το θάνατο και το αίμα τη θυσία του Χριστού ο οποίος έγινε ”λύτρο αντί πολλών” και ξέπλυνε τις αμαρτίες του ανθρώπινου γένους.
3. Η σκηνή διαδραματίζεται σε εξωτερικό χώρο, έξω από την Ιερουσαλήμ. Τα τείχη που φαίνονται στο βάθος ανήκουν στην Ιερουσαλήμ καθώς ο Χριστός “έξω της πύλης έπαθε” (Εβρ. ιγ΄ 12) θέλοντας να δείξει ότι η θυσία Του αφορούσε τους πάντες. Το μαύρο φόντο στο πίσω μέρος της τoιχογραφίας, τεχνική που πρώτος ο Θεοφάνης υιοθέτησε, καταφέρνει να αναδείξει τα γαιώδη και χωρίς λάμψη χρώματα και τη συμμετοχή της κτίσης στο Θείο Πάθος.
4. Στο κέντρο της εικόνας βρίσκεται ο Χριστός γυμνός και σκελετωμένος. Παρουσιάζεται με κλειστά μάτια, το κεφάλι γερμένο προς τα δεξιά, με τα χέρια απλωμένα και με τις παλάμες ανοικτές σα να θέλει να αγκαλιάσει όλη την κτίση. Ο Χριστός δεν δίνει την εντύπωση ότι πέθανε, αλλά αντίθετα ότι κοιμάται. Επιπλέον, δεν κρέμεται αλλά στέκεται πάνω στο Σταυρό δείχνοντάς μας ότι εξουσιάζει το θάνατο. Αυτό υπογραμμίζει και η πινακίδα που γράφει ΟΒΣΛΤΔΞΣ, δηλαδή «Ο Βασιλιάς της Δόξης».
5. Αίματα τρέχουν από τα χέρια και τα πόδια του Χριστού, ενώ από την λογχισμένη πλευρά Του αίμα και ύδωρ τα οποία μαζεύει ένας άγγελος και αποτελεί αναφορά στη θεία Ευχαριστία. Τη θεϊκή του φύση επισημαίνουν το φωτοστέφανό Του και η παρουσία των αγγέλων, του ήλιου και της σελήνης που θρηνούν για την Σταύρωση του Δημιουργού τους.
6. Δεξιά και αριστερά του Χριστού, βρίσκονται δύο ληστές. Ο αμετανόητος ληστής έχει την πλάτη του στραμμένη προς το Χριστό παρουσιάζοντας έτσι την περιφρόνησή του προς τον Κύριο, ενώ ο δίκαιος ληστής κοιτάει το Χριστό , έχοντας μετανοήσει και αναγνωρίσει στο πρόσωπό Του τον πραγματικό Θεό. Δίπλα στους ληστές βλέπουμε τους δήμιους να σπάνε τα κόκαλά τους. Αυτό το έκαναν ώστε να συντομεύσουν το θάνατό τους.
7. Η Παναγία, περιτριγυρισμένη από μαθήτριες του Χριστού ατενίζει τον Υιό της πάνω στο Σταυρό και οι κινήσεις της εκφράζουν συγκρατημένη θλίψη και ικεσία, συναισθήματα όχι και τόσο ρεαλιστικά. Ο Ιωάννης αποτελεί μια πιο ανθρώπινη μορφή, κοιτάζει ευθεία μπροστά αφού: “Διανοείται περισσότερο το Άγιο Πάθος, ενώ αντιθέτως η Παναγία το ζει, πονάει για το παιδί της και γι’ αυτό έχει τη διάθεση να κινηθεί προς αυτό, ενώ ο θεολόγος δεν την έχει. Δείχνει μόνο τη διάθεση να στρίψει προς τον Εσταυρωμένο και να αναβλέψει προς αυτόν.”.
8. Πίσω από τον Χριστό βρίσκεται ο εκατόνταρχος Λογγίνος με τη στρατιωτική του ενδυμασία. Φέρει φωτοστέφανο γιατί εκτός από την αθωότητα του Χριστού ομολόγησε και την πίστη του σε Αυτόν. *Κάτω δεξιά της εικόνας βλέπουμε στρατιωτικούς να μοιράζουν τα ιμάτια του Χριστού. *Στο πλάι της εικόνας φαίνονται μικρά φέρετρα από τα οποία βγαίνουν άνθρωποι αντίστοιχου μεγέθους και συμβολίζουν την κάθοδο του Χριστού στον Κάτω Κόσμο καθώς και την αποδοχή και αναγνώρισή Του από τους πεθαμένους
9. Πάνω από τον Σταυρό βρίσκονται ο ήλιος και το φεγγάρι, αντιρρεαλιστικά στοιχεία που αντιπροσωπεύουν την φύση που πενθεί. Είναι ζωγραφισμένα σαν ανθρώπινα πρόσωπα και τα χρώματα δεν είναι τυχαία. “Ο μεν ήλιος με χρώμα κόκκινον αιματώδες, η δε σελήνη στακτόχρους, με τας ακτίνας γυρισμένας προς το μέρος του Χριστού, εις σημείον ότι εσκοτίσθησαν κατά την Σταύρωσιν.
(Φ. Κόντογλου, Έκφρασις)
Βιβλιογραφία:
- http://maroula65.blogspot.gr/2012/04/blog-post_3337.html
- Παν. Α. Ανδριόπουλος, Η ΣΤΑΥΡΩΣΙΣ
- http://www.i-m-patron.gr/i-m…/keimena/texnh/stavrosis.html
- http://logomnimon.wordpress.com/2013/04/27
- Ναταλία Ροδοπούλου, Περιστεροπούλου Φωτεινή. Σχολικό έτος 2013-14
Μεγαλο σαββατο
Το Μεγάλο Σάββατο σηματοδοτεί το τέλος της Μεγάλης Εβδομάδας και της Μεγάλης Σαρακοστής. Το πρωί εορτάζεται στην εκκλησία η πρώτη Ανάσταση, κατά την οποία ψάλλεται το “ἀνάστα, ὁ Θεός, κρίνων τὴν γῆν, ὅτι σὺ κατακληρονομήσεις ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσι”. Τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου προς Κυριακή του Πάσχα εορτάζεται κατά το ορθόδοξο τυπικό η Ανάσταση του Χριστού. Είναι το μόνο Σάββατο του χρόνου κατά το οποίο νηστεύεται και το λάδι.
ΕΘΙΜΑ
Ιεροσόλυμα: Το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου, ο εκάστοτε Πατριάρχης Ιεροσολύμων προβαίνει στην τελετή Αφής του Αγίου Φωτός στο ναό της Αναστάσεως. Πρόκειται για μια πανάρχαια τελετουργία, με θαυματουργικό υπόβαθρο.
Κέρκυρα: Στις 6 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου πραγματοποιείται το έθιμο του τεχνητού σεισμού στο ναό της Παναγίας των Ξένων. Γίνεται μετά το τέλος του «Αποστόλου» και αποτελεί αναπαράσταση του σεισμού που περιγράφεται στο Ιερό Ευαγγέλιο, ως επακόλουθο θριαμβικό γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου. Στις 9 το πρωί γίνεται η περιφορά του Επιταφίου της Εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα. Μαζί λιτανεύεται και το σκήνωμα του Αγίου Σπυρίδωνα, σε ανάμνηση του θαύματος του Αγίου, που έσωσε τον Κερκυραϊκό λαό από τη σιτοδεία. Στις 11 το πρωί, όταν τελειώσει η ακολουθία της πρώτης Ανάστασης στη Μητρόπολη και αφού τελειώσει και η περιφορά του επιταφίου του Αγίου Σπυρίδωνα, χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών και από τα παράθυρα των σπιτιών πέφτουν κατά χιλιάδες, πήλινα δοχεία γεμάτα νερό (μπότηδες) στους δρόμους, με μεγάλο κρότο. Αυτό το έθιμο έχει τις ρίζες του στο χωρίον του δεύτερου Ψαλμού του Δαυίδ «Ποιμανείς αυτούς εν ράβδω σιδηρά, ως σκεύη κεραμέως συντρίψεις αυτούς» (Ψαλμός Β’ ,9). Οι Κερκυραίοι, όμως, δεν μένουν εκεί και συνεχίζουν αμέσως μετά για το «Μαστέλο» (βαρέλι). Στην Πίνια, μπροστά από την εκκλησία του Αγίου Βασιλείου, τοποθετείται ένα ξύλινο βαρέλι γεμάτο με νερό. Ο κόσμος ρίχνει νομίσματα για ευχές στο νερό και μόλις ακουστούν οι καμπάνες τρέχουν να μπουν στο βαρέλι. Όποιος προλάβει να μπει, παίρνει τα χρήματα, αφού έχει γίνει μουσκίδι κι έχει μπουγελώσει και όσους είναι τριγύρω.
Κως: Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, οι εκκλησίες στρώνονται με μικρά μοβ μυρωμένα λουλούδια του βουνού που λέγονται λαμπρές. Οι νοικοκυρές φτιάχνουν τις λαμπρόπιττες και το γεμιστό αρνί.
Ζάκυνθος: Στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων, η περιφορά του Επιταφίου, σύμφωνα με παμπάλαιο τοπικό έθιμο, γίνεται τις πρώτες πρωινές ώρες του Μεγάλου Σαββάτου, ενώ με την ανατολή του ηλίου, ο Δεσπότης «σηκώνει» την Ανάσταση. Με το πρώτο χτύπημα της καμπάνας, ο Δεσπότης αφήνει ελεύθερα άσπρα περιστέρια, ενώ από το καμπαναριό πετάνε στο δρόμο πήλινα δοχεία, όπως και όλοι οι κάτοικοι του νησιού από τα παράθυρά τους.
Λευκάδα: Το πρωί του Μεγάλυ Σαββάτου, η Φιλαρμονική παίζει στους δρόμους της πόλης χαρούμενους σκοπούς, ενώ οι νοικοκυρές πετούν και σπάζουν έξω από τα σπίτια τους διάφορα πήλινα αγγεία.Σκιάθος: Η περιφορά του Επιταφίου ξεκινά στις 4 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου. Οι Επιτάφιοι της Παναγίας και των Τριών Ιεραρχών συναντιούνται και περιφέρονται στα καλντερίμια του νησιού, με τον «προεξάρχοντα» (ή τελάλη) να απαγγέλλει δυνατά τους θρηνητικούς ψαλμούς και πίσω του να ψάλλουν οι πιστοί.
Άγιο Όρος: Η περιφορά του Επιταφίου γίνεται μετά τα μεσάνυχτα της Μεγάλης Παρασκευής, ενώ η Ανάσταση στις 2 το πρωί του Μεγάλου Σάββατου.
Αθήνα: Με χτυπήματα στα στασίδια και παρατεταμένες κωδωνοκρουσίες υποδέχονται πιστοί και κλήρος την Πρώτη Ανάσταση, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, στον Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου
στην Ομόνοια.
Χίος: Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου ξεκινά ο περίφημος «ρουκετοπόλεμος» στον Βροντάδο, ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην τουρκική κατοχή και τα τελευταία χρόνια προσελκύει το ενδιαφέρον των μεγάλων διεθνών μέσων ενημέρωσης. Αρχικά, οι κάτοικοι των ενοριών του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερειθιανής, εκκλησιών που βρίσκονται αντικριστά, έφτιαχναν αυτοσχέδια κανονάκια. Με το πέρασμα του χρόνου, όμως, αυτά εξελίχθηκαν σε αυτοσχέδιες ρουκέτες, βεγγαλικά, φτιαγμένα από νίτρο, θειάφι και μπαρούτι. Η προετοιμασία των ρουκετών αρχίζει μετά το Πάσχα για να είναι έτοιμες την επόμενη χρονιά.
Τυρός: Στο παραθαλάσσιο χωριό της Αρκαδίας, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου αναβιώνει ένα μοναδικό έθιμο, το κάψιμο του Ιούδα μέσα στη θάλασσα. Σε μια πλωτή πλατφόρμα τοποθετούνται ξύλα και από πάνω τους κρέμεται ένα ανθρώπινο ομοίωμα. Στη συνέχεια μπαίνει το μπουρλότο από τους Τσάκωνες πυρπολητές και το ομοίωμα παραδίδεται στη φωτιά, με τη συνοδεία φαντασμαγορικών πυροτεχνημάτων και ισχυρών δυναμιτών.
Κύθνος: Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου επικρατεί το έθιμο του «συχώριου». Όλοι όσοι έχουν πεθαμένους συγγενείς φέρνουν στην εκκλησία ψητά, κρασί και ψωμί, τα οποία έχει «διαβάσει» ο παπάς και τα προσφέρουν στους επισκέπτες και στους κατοίκους του νησιού.
Ο Ουμβέρτος Αργυρός (1884-1963) είναι ένας από τους ύστερους εκπροσώπους της λεγόμενης Σχολής του Μονάχου στη νεοελληνική ζωγραφική. Σπούδασε αρχικά στη Σχολή Καλών Τεχνών, κοντά στους μεγάλους δασκάλους και ζωγράφους της νεοελληνικής ζωγραφικής Νικηφόρο Λύτρα και Γεώργιο Ροϊλό. Ακολουθώντας την παράδοση και το παράδειγμα των δασκάλων του και των γνωστών ζωγράφων της πρώτης περιόδου της νεοελληνικής ζωγραφικής, συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία του Μονάχου (1907-1911). Έμεινε στη βαυαρική πρωτεύουσα αρκετά χρόνια μετά τις σπουδές του έως το 1929, ταξιδεύοντας παράλληλα και σε διάφορες χώρες της Ευρώπης για να μελετήσει έργα της δυτικής ζωγραφικής. Επισκέφθηκε, επίσης, την Κωνσταντινούπολη, την Ιερουσαλήμ, την Αίγυπτο, το Άγιον Όρος για να μελετήσει την αγιογραφία. Το 1929 εξελέγη καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας. Στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου πήγε στο μέτωπο και κατά παραγγελία της κυβέρνησης απεικόνισε πολεμικές σκηνές και μάχες. Τα έργα του αυτά εκτίθενται στο Πολεμικό Μουσείο των Αθηνών.
*Ουμβέρτος Αργυρός, Ανάσταση. 1932, Εθνική Πινακοθήκη
Ένας πίνακας που έχει συνδεθεί άμεσα με την Ανάσταση και το Πάσχα. Στο κέντρο απεικονίζονται δύο κοπέλες με παραδοσιακές ενδυμασίες μπροστά από εκκλησία. Μόλις έχουν λάβει το Άγιο Φως και οδεύουν για το σπίτι. Η μία από αυτές με το δεξί της χέρι προσπαθεί να το προστατέψει από τον αέρα. Πίσω τους όλη η κοινότητα (γυναίκες, άνδρες, νέοι, γέροι, παιδιά), συμμετέχει στον εορτασμό της Θείας Ανάστασης. Ο πίνακας φωτίζεται από το αναστάσιμο φως των κεριών προσδίδοντας στην παράσταση γλυκύτητα και θαλπωρή.
Total Page Visits: 401 - Today Page Visits: 1
